Kedilerin kan değerleri ve köpeklerin kan değerleri, genel sağlık durumlarını değerlendirmek ve çeşitli hastalıkları teşhis etmek için kullanılır.
Kedi ve köpeklerin kan değerleri, bir hayvanın türüne, yaşına, cinsiyetine, ırkına ve sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Ayrıca laboratuvarda kullanılan cihazların referans aralığı ve test yöntemleri de değerleri etkileyebilir. Ancak, genel olarak kabul edilen bazı normal kan değerleri vardır. Kedi ve köpeklerde olması gereken bazı kan değerleri ve genel referans aralıkları şöyledir:
a) Kedilerin Kan Parametrelerine Örnek Vermek Gerekirse:
Tam Kan Sayımı (CBC):
Eritrosit Sayısı (RBC): 6.9 - 10.7 x 10^6/μL
Hemoglobin (Hb): 9 - 15 g/dL
Hematokrit (HCT): 30 - 45%
Biyokimya Profili:
Üre Azotu (BUN): 16 - 36 mg/dL
Kreatinin: 0.6 - 2.4 mg/dL
ALT Değeri (Alanin Aminotransferaz): 15 - 100 U/L
AST Değeri (Aspartat Aminotransferaz): 15 - 65 U/L
ALP Değeri (Alkalen Fosfataz): 10 - 100 U/L
Total Protein: 5.7 - 7.8 g/dL
Albümin: 2.2 - 4.2 g/dL
Glukoz: 70 - 150 mg/dL
b) Köpeklerin Kan Parametrelerine Örnek Vermek Gerekirse:
Tam Kan Sayımı (CBC):
Eritrosit Sayısı (RBC): 5.5 - 8.5 x 10^6/μL
Hemoglobin (Hb): 12 - 18 g/dL
Hematokrit (HCT): 37 - 55%
Biyokimya Profili:
Üre Azotu (BUN): 7 - 27 mg/dL
Kreatinin: 0.5 - 1.6 mg/dL
ALT Değeri (Alanin Aminotransferaz): 10 - 100 U/L
AST Değeri (Aspartat Aminotransferaz): 15 - 65 U/L
ALP Değeri (Alkalen Fosfataz): 10 - 150 U/L
Total Protein: 5.2 - 7.8 g/dL
Albümin: 2.5 - 4.5 g/dL
Glukoz: 70 - 150 mg/dL
Hayvanlarda kullanılan çeşitli kan testleri, veteriner hekimlerin sağlık durumlarını değerlendirmek, hastalıkları teşhis etmek ve tedavi planları oluşturmak için kullandığı önemli araçlardır. İşte hayvanlarda yaygın olarak kullanılan bazı kan testleri şöyledir:
Tam Kan Sayımı (CBC):
· Kırmızı kan hücreleri (RBC)
· Beyaz kan hücreleri (WBC)
· Trombosit sayısı
· Hemoglobin konsantrasyonu
· Hematokrit düzeyi
Biyokimya Profili:
· Kan üre azotu (BUN)
· Kreatinin
· Alanin aminotransferaz (ALT Değeri)
· Aspartat aminotransferaz (AST Değeri)
· Alkalen fosfataz (ALP Değeri)
· Total protein
· Albümin
· Glukoz
· Kalsiyum
· Fosfor
Bu testler, veteriner hekimin hayvanın genel sağlık durumunu değerlendirmesine ve spesifik sağlık sorunlarını tespit etmesine yardımcı olur. Hangi testlerin uygulanacağı, hayvanın türü, yaş, cinsiyet, ırk, sağlık geçmişi ve belirtileri gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Hayvanlarda kan testi, genellikle hemogram olarak adlandırılan tam kan sayımını içerir ve hayvanın genel sağlık durumunu değerlendirmek, hastalıkları teşhis etmek ve tedavi planları oluşturmak için önemli bir araçtır. Hemogram, kandaki çeşitli hücre tiplerinin (kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler) sayısını ve özelliklerini değerlendirir. Bu testler; anemi teşhisi, enfeksiyonların tespiti, trombosit sayısının değerlendirilmesi, iltihap ve inflamasyon durumlarının belirlenmesi, kan hastalıklarının teşhisi, lösemi veya kan kanseri gibi durumların teşhisinde yardımcı olabilir.
Kan testleri, doktorun hastalık nedenlerini doğru, güvenli ve hızlı bir şekilde belirlemesine yardımcı olur ve tıbbi tedavilerin ve koşulların ilerlemesini izlemeye yardımcı olur. Verebileceğimiz bazı örnek açıklamalar aşağıdaki gibidir:
Tam Kan Sayımı (CBC)
CBC, hidrasyon durumu, anemi, enfeksiyon, kanın pıhtılaşma yeteneği ve bağışıklık sisteminin yanıt verme yeteneği hakkında bilgi verir. Bu test, ateş, kusma, ishal, halsizlik, soluk diş etleri, iştahsızlık veya genel olarak kendini iyi hissetmeme gibi belirtilerle kendini iyi hissetmeyen evcil hayvanlar için gereklidir. Evcil hayvanınızın ameliyat olması gerekiyorsa, CBC kanama bozukluklarını ve diğer görünmeyen anormallikleri tespit etmeye yardımcı olabilir.
HCT/PCV (hematokrit/dolu hücre hacmi) evcil hayvanınızın kırmızı kan hücrelerinin yüzdesini ölçer. Bu test anemi, kanama atakları ve dehidrasyonun tespit edilmesine yardımcı olur. Bir kedide normal değer 28'in üzerinde, köpeklerde ise 35'in üzerindedir.
HGB ve MCHC kırmızı kan hücrelerinin oksijen taşıyan pigmentleridir.
RETICS (retikülositler) olgunlaşmamış veya yeni kırmızı kan hücreleridir. Yüksek seviyeler rejeneratif anemiyi veya yeni kanama belirtilerini gösterir.
WBD (beyaz kan hücresi sayısı) vücudun bağışıklık ve enfeksiyonla savaşan hücrelerini ölçer. Artışlar veya azalmalar kanser/lösemi veya enfeksiyonlar gibi belirli hastalıklara işaret eder.
NEU, LYM, MONO (nötrofiller, lenfositler, monositler) enfeksiyonla savaşan belirli beyaz kan hücresi türleridir. Bunlar yükselirse enfeksiyon veya kansere işaret edebilir.
EOS (eozinofiller) belirli bir beyaz kan hücresi türüdür ve yükselmeleri alerjik veya parazitik durumlara işaret edebilir.
PLT (trombosit sayısı) kan pıhtıları oluşturmaya ve kanamayı kontrol etmeye yardımcı olan hücreleri ölçer.
Kedi ve köpeklerde hemogram testi değerleri, bir hayvanın türüne, yaşına, cinsiyetine, ırkına ve sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Ayrıca, kullanılan laboratuvar ve test metotları arasında da farklılıklar olabilir. Bu nedenle, değerlendirme genellikle veteriner hekim tarafından belirlenen referans aralıkları ve spesifik durumlar dikkate alınarak yapılır.
Biyokimya testi, kandaki çeşitli kimyasal bileşenleri ölçerek hayvanın organ fonksiyonlarını, metabolizmasını ve genel sağlık durumunu değerlendirir.
Biyokimya testi, karaciğerin ve böbreklerin sağlıklı çalışıp çalışmadığını anlamak adına önemli bir araçtır. Karaciğer enzimleri, BUN (kan üre azotu), kreatinin gibi parametreler, organların işlevselliği hakkında detaylı bilgi sağlar. Bu, erken evrede tespit edilen problemlerin hızlı bir şekilde tanımlanmasına ve tedavi edilmesine olanak tanır.
Elektrolit dengesi ve sıvı düzeyleri, hayvanın vücut sıvılarındaki dengeyi değerlendirir. Sodyum, potasyum ve klorür düzeyleri, hayvanın su ve elektrolit dengesini sürdürebilme yeteneğini yansıtarak önemli bir sağlık göstergesidir.
Biyokimya testi, aynı zamanda protein durumu, şeker düzeyleri, yağ metabolizması ve mineral dengesi hakkında bilgi sağlar. Bu parametreler, hayvanın genel sağlığını ve vücut sistemlerinin uyum içinde çalışıp çalışmadığını değerlendirmek adına kapsamlı bir bakış sunar.
Sağlık değerlendirmelerinde biyokimya testinin önemi, hastalıkların erken teşhisi, tedavi planlarının oluşturulması ve hayvanların genel sağlığının takip edilmesi konusunda yatmaktadır. Veteriner hekimler, bu test sonuçlarına dayanarak hayvanların sağlık durumunu anlamak ve onlara en iyi bakımı sağlamak için çaba gösterirler. Bu, hayvan dostlarımızın sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmelerine yardımcı olmak adına kritik bir adımdır.
Biyokimya, organ fonksiyonlarını, elektrolit durumunu, hormon seviyelerini ve daha fazlasını değerlendiren yaygın kan serumu testleridir. Bu testler yaşlı evcil hayvanların, hasta evcil hayvanların, uzun süreli ilaç kullanan evcil hayvanların ve sedasyon veya anestezi uygulanan evcil hayvanların değerlendirilmesinde önemlidir.
Kedi ve köpeklerde biyokimya testi sırasında incelenen başlıca parametreler şöyledir:
· ALB (albümin) hidrasyon, kanama ve bağırsak, karaciğer ve böbrek hastalıklarının değerlendirilmesine yardımcı olan bir serum proteinidir.
· ALKP (alkalin fosfataz) yüksekliği karaciğer hasarını, Cushing hastalığını ve genç evcil hayvanlarda aktif kemik büyümesini gösterebilir. Bu test özellikle kedilerde önemlidir. Bazı evcil hayvanlarda, özellikle de yaşlı evcil hayvanlarda hafif bir yükselme normal olabilir.
· ALT (alanin aminotransferaz) aktif karaciğer hasarının hassas bir göstergesidir ancak nedenini göstermez. Bazı evcil hayvanlarda, özellikle de yaşlı evcil hayvanlarda hafif bir yükselme normal olabilir.
· AMYL (amilaz) yüksekliği pankreatit veya böbrek hastalığını gösterir.
· BUN (kan üre nitrojeni) böbrek fonksiyonunu gösterir. Kan seviyesinin yükselmesine azotemi denir ve böbrek, karaciğer ve kalp hastalığı, üretral obstrüksiyon şoku ve dehidrasyondan kaynaklanabilir.
· CA (kalsiyum) sapmaları çeşitli hastalıklara işaret edebilir. Tümörler, hiperparatiroidizm, böbrek hastalığı ve düşük albümin serum kalsiyumunu değiştiren durumlardan sadece birkaçıdır.
· CHOL (kolesterol) hipotiroidizm, karaciğer hastalığı, Cushing hastalığı ve diabetes mellitus tanısını desteklemek için kullanılır,
· CREA (kreatinin) böbrek fonksiyonunu gösterir. Bu test, yüksek BUN'un böbrek ve böbrek dışı nedenlerini ayırt etmeye yardımcı olur. Böbrek fonksiyonunun bir göstergesidir.
· GLOB (globulin), kronik enflamasyon ve belirli hastalık durumlarında sıklıkla artan bir kan proteinidir.
· GLU (glikoz) bir kan şekeridir. Yüksek seviyeler diabetes mellitus'a işaret edebilir. Düşük seviyeler kollaps, nöbet veya komaya neden olabilir. Bir evcil hayvan gergin olduğunda, kan şekeri normal olarak yükselebilir. Köpeklerde kan şekeri 180'in altında, kedilerde ise 250'nin altında olmalıdır.
· K (potasyum) kusma, ishal veya aşırı idrara çıkma ile kaybedilen bir elektrolittir. Yüksek seviyeler böbrek yetmezliği, Addison hastalığı, dehidrasyon ve üretral obstrüksiyona işaret edebilir. Aşırı yüksek seviyeler kalp durmasına yol açabilir.
· AML (amilaz) köpeklerde enfeksiyon veya pankreas iltihabına (pankreatit) işaret edebilen bir enzimdir.
· Na (sodyum) kusma, ishal, böbrek ve Addison hastalığında kaybedilen bir elektrolittir. Bu test ayrıca hidrasyon durumunu göstermeye de yardımcı olur.
· PHOS (fosfor) yükseklikleri genellikle böbrek hastalığı, hipertiroidizm ve kanama bozuklukları ile ilişkilidir. Bu değerdeki bir yükselme, genç köpeklerde aktif kemik büyümesini de gösterebilir.
· TBIL (total bilirubin) yüksekliği karaciğer veya kan hemolitik hastalığına işaret edebilir. Bu test safra kanalı sorunlarını ve belirli anemi türlerini tanımlamaya yardımcı olur.
· TP (toplam protein) evcil hayvanınızın hidrasyon durumunu gösterebilir ve karaciğer, böbrekler ve bulaşıcı hastalıklar hakkında ek bilgi sağlar.
· T4 (tiroksin) bir tiroid hormonudur. Düşük seviyeler genellikle köpeklerde hipotiroidizme işaret ederken, yüksek seviyeler kedilerde hipertiroidizme işaret eder.
Klinik biyokimya testleri, veteriner hekimler tarafından hayvanların genel sağlık durumunu değerlendirmek ve potansiyel sağlık sorunlarını tespit etmek için kullanılır. Bu testler, hayvanın kanındaki belirli bileşenleri ölçerek iç organların fonksiyonlarını değerlendirir. Veteriner hekimler, bu test sonuçlarını bir araya getirerek hayvanın genel sağlık durumu hakkında değerlendirme yaparlar. Bu bilgiler, potansiyel sağlık sorunlarını erken tespit etmelerine ve uygun tedavi planlarını oluşturmalarına yardımcı olur.
